Kto nie był w czasie świąt wielkanocnych u naszych zachodnich sąsiadów, warto żeby skorzystał z takiej okazji. Bo Wielkanoc w Niemczech – podobnie jak w Polsce – to największe święto chrześcijańskie obchodzone na pamiątkę Zmartwychwstania Chrystusa. Jednak świętowanie tych dni przebiega zdecydowanie inaczej. Patrząc zwłaszcza od strony mentalnej, czyli sposobu myślenia, czym dla zdecydowanej większości społeczeństwa niemieckiego są te święta. Same zaś obrzędy i zwyczaje są podobne jak w Polsce. Ale są i takie, które mogą zadziwić. Ba! Mogą także wzbudzić u Polaków zazdrość.
Dość powszechna jest opinia, że w odróżnieniu od Polski święta wielkanocne w Niemczech są bardzo zlaicyzowane i skomercjalizowane. Sporo w tym prawdy. Nasuwa się natychmiast pytanie, gdzie? Bo na pewno nie jest tak w Bawarii, czy na przykład w Saksonii. Niemcy to kraj składający się z 16 landów. W każdym znajdziemy zwyczaje i tradycje charakterystyczne dla danego regionu, ale i takie, które są wspólne dla całego kraju. Bez wątpienia wspólna dla całej chrześcijańskiej społeczności niemieckiej jest ogromna radość ze Zmartwychwstania Chrystusa i nadzieja dla wierzących na życie wieczne. Ale sposób wyrażania tej radości jest już zdecydowanie inny.
Przygotowania do Świąt
Czasem przygotowań do Wielkanocy jest tradycyjnie Wielki Post (Fastenzeit lub Passionszeit), a w szczególności Wielki Tydzień, czyli Karwoche.
Domowe przygotowania kulinarne do świąt wielkanocnych w Niemczech zdecydowanie zanikają. Wszystko co ma się znaleźć na świątecznym stole jest na ogół zakupione w sklepie.
Ale już przystrajanie własnego domostwa zaczyna się na początku Wielkiego Tygodnia. Niemieckie ogródki, balkony, drzwi, okna i salony dekoruje się najróżniejszymi kwitnącymi gałązkami, wazonami z baziami i wczesnymi kwiatami w doniczkach, co ma symbolizować odnawiającą się przyrodę. Nie może również zabraknąć wielkanocnego bukietu w wazonie – zielonych gałązek ozdobionych kolorowymi wydmuszkami. Wszędzie, gdzie to możliwe, wiesza się kolorowe wydmuszki zrobione z jajek, bo przecież kurze jaja są symbolem życia. Ale! Jajka na twardo nie są niemiecką tradycyjną potrawą wielkanocną i nie ma tu zwyczaju dzielenia się nim, składając sobie życzenia.
Za to w każdym ogródku i mieszkaniu pełno jest kolorowych wydmuszek. W zakamarkach ogrodów pochowane są koszyczki, ślicznie zapakowane kolorowe pudełeczka wypełnione słodyczami, wśród których dominują czekoladowe jajeczka. To prezenty dla dzieci, którym drogę w ich poszukiwaniu wskazuje „zajączek” (dużo zajączków) obowiązkowy atrybut niemieckich wielkanocnych świąt. Tych prezentów maluchy poszukują po uroczystym i sutym śniadaniu w Wielką Niedzielę.
Zielony Czwartek
Nie do końca wiadomo skąd wzięła się taka nazwa Wielkiego Czwartku, czy od zielonych szat liturgicznych księży w tym dniu (nosili je do XVI wieku) czy może od szat średniowiecznych pokutników, których nazywano „zielonymi”. Faktem jest, że do dzisiaj mówi się o Wielkim Czwartku – Gründonnerstag. Obecnie jest to dzień malowania jajek na zielono 😊 W niektórych landach istnieje zwyczaj obowiązkowego zjedzenia zielonych nowalijek tego dnia, np.: sałaty, szczypiorku czy szpinaku.
Wielki Piątek – Karfreitag, czasem nazywany Cichym Piątkiem (Stiller Freitag)
Przyjeżdżając do Niemiec właśnie w tym dniu, trzeba wiedzieć, że w całym kraju Wielki Piątek, a więc święto męki pańskiej, jest ustawowo dniem wolnym od pracy. Poza dworcami i stacjami paliw, gdzie można kupić drobne rzeczy, wszystkie sklepy, kawiarnie i restauracje są zamknięte. Jest to dzień wyciszenia i postu. Tego dnia praktykujący wierni organizują tzw. Agapę, czyli symboliczny wspólny posiłek składający się z chleba, wody i wina, który spożywa się najczęściej w salach katechetycznych kościoła.
Natomiast ogólnie stosunek Niemców do postu jest ciekawy: nie jedzą w tym dniu tych potraw, które na co dzień bardzo lubią.
Wielka Sobota, czyli Karsamstag lub Stiller Samstag
W dalszym ciągu to czas wyciszenia, w kościołach nie odbywają się msze, dzwony kościelne milczą, w końcu poleciały do Rzymu w Wielki Piątek i wracają w Niedzielę Wielkanocną (to też historyjka opowiadana dzieciom) 😊. Ale w przeciwieństwie do Polski nasi sąsiedzi zupełnie nie znają tradycji święcenia potraw wielkanocnych. Za to może nas zaskoczyć w niektórych landach (w szczególności na północy i w centrum kraju) widowiskowy zwyczaj rozpalania dużych ognisk przed katolickimi kościołami, któremu towarzyszy nabożeństwo ze święceniem ognia, którym zapala się świece paschalne w kościołach i świece wielkanocne w domach. Poświęcony ogień towarzyszy wiernym przez całe Święta.
Innym bardzo widowiskowym ale i coraz rzadszym zwyczajem są koła wielkanocne. Są to drewniane koła obłożone słomą, podpalane i spuszczane po zboczu pagórków. Tradycja ta jest obchodzona w niektórych małych społecznościach w północnych Niemczech, ale znana jest również w miastach Hesji i w austriackich regionach alpejskich.
Wielkanocna Niedziela i Poniedziałek (Ostersonntag i Ostermontag)
To najbardziej uroczyste dni w świąteczne, czas radości i świętowania, kiedy odwiedza się rodzinę i przyjaciół.
Po wczesnej mszy rezurekcyjnej, przychodzi czas świętowania przy wielkanocnym stole z najbliższymi. Bardzo popularną zabawą przy śniadaniu jest stukanie się pisankami, którą wygrywa ta osoba, której jajko ma najtwardszą skorupkę. To zwyczaj znany także w Austrii, Szwajcarii (niemieckojęzycznej), Skandynawii oraz innych częściach Europy. Gier i zabaw z wykorzystaniem jaj jest jeszcze więcej, np.: biegi jajeczne (Bawaria, Nadrenia-Palatynat), rzucanie jajkiem (Bawaria), staczanie jaj po zboczu (Saksonia).
Na stole muszą się znaleźć: bukiet wielkanocny w wazonie, świece wielkanocne, zajączek cukrowy, czekoladowy lub jakikolwiek inny 😉 (to drugi ważny symbol świąt, bo kto ukryłby smakołyki, jak nie Osterhase??).
Często wśród potraw wielkanocnych pojawia się pieczeń z baraniny, ciasta drożdżowe, serniki często pieczone w foremkach o kształcie baranka. Warto dodać, że na niemieckim wielkanocnym stole koniecznie musi być ser w kształcie dużego jaja i chleb, dość egzotyczny, bo orzechowy.
Życzenia wielkanocne
Wysyłanie sobie kartek z życzeniami wielkanocnymi jest ciągle miłym akcentem świąt, dlatego przygotowaliśmy fiszkę (PDF) z gotowymi życzeniami wielkanocnymi 😊
Pobierz Osterwünsche – Wortschatz
Dłuuugi weekend – jedziemy na urlop!
Łatwo policzyć, że w Wielkanoc Niemcy mają cztery dni wolne od pracy, a więc dla nich to długi weekend. I w zdecydowanej większości tak te dni świąteczne traktują. A biorąc pod uwagę fakt, że zaraz po świętach dzieci rozpoczynają dwutygodniowe ferie wiosenne, to już w nasz tzw. lany poniedziałek (Śmigus Dyngus w Niemczech nie jest znany) Niemcy pakują walizki do samochodów i wyjeżdżają na urlop. Oczywiście o ile nie zrobili tego już w Wielki Czwartek. 😉 Ci zaś, którzy pozostają w domach też mają chwilę „oddechu”, czyli ferie od dzieci.
I tego bardzo długiego weekendu zapracowani Polacy mogą Niemcom pozazdrościć.
